Algemeen Dagblad (AD.nl), 21 februari 2024 ★ Nergens in Nederland zijn door mensen zoveel ufo-waarnemingen tegelijk gedaan als in en rond het Friese Gorredijk tussen januari en maart 1974. Heel het dorp was in de ban van ufo’s. Wekenlang zien inwoners zoevende driehoeken, snel bewegende lichten en andere vreemde objecten aan de hemel, die niemand heeft kunnen verklaren. ,,Ik zou in mijn leven nog wel graag willen weten wat dat is geweest.”
Theo Haverkamp herinnert zich nog precies wat hij op zijn 13de in de lucht boven Gorredijk zag. Op dinsdag 19 februari 1974 verschijnt vroeg in de avond een bol aan de hemel. Die heeft eerst een rode kleur en verandert later in geel, afgewisseld met blauw.
,,De bol bewoog razendsnel van links naar rechts. Dan bleef die een behoorlijk lange tijd stilstaan en schoot het weer van boven naar beneden en van rechts naar links”, vertelt de nu 63-jarige Haverkamp rustig, terwijl hij in zijn koffie roert.
,,Dat schouwspel ging wel meer dan anderhalf uur door en je kon de bewegingen niet voorspellen. We stonden op straat in een grote groep te kijken en controleerden bij elkaar of we allemaal hetzelfde zagen.” Het maakte een onuitwisbare indruk op Haverkamp. ,,Ik zal het m’n leven lang niet vergeten.”
Hij is een van de ooggetuigen van de golf van ufo-waarnemingen die een halve eeuw geleden in en rond Gorredijk zijn gedaan. Wekenlang zien inwoners van het Friese dorp na het vallen van de avond zoevende driehoeken, snel bewegende lichten en andere vreemde objecten aan de hemel. ,,Dat het telkens wat anders was, maakte het ook wel bijzonder.”
Mooi uitzicht
De ufo-golf begint eind januari 1974 en de meldingen zorgen al snel voor steeds meer belangstelling. ,,We verzamelden ons elke avond bij een school aan de rand van het dorp, tegen de weilanden aan. Daar had je mooi uitzicht”, vertelt Haverkamp. Met verrekijkers en fototoestellen tuurden jongeren en volwassenen naar de hemel. ,,Soms stonden we er met een paar man, soms met een grote groep, en niet alle avonden zagen we wat.”
We drinken koffie in de woonkamer van Willem Vlietstra, een andere ooggetuige van de ufo-golf. Vanuit zijn huis in het buitengebied bij Gorredijk kijken we uit op de bosrand. Vlietstra laat de schriften zien die hij als 14-jarige in die periode vulde met een dagboek van zijn waarnemingen, foto’s en krantenknipsels.
Al snel gaat het over de sleutelfiguur bij de ufo-golf in Gorredijk, de mavo-leraar Geert Meijer. Na zijn eerste ufo-waarneming besloot hij serieus onderzoek te doen naar het fenomeen en zette hij met leerlingen en volwassenen observatieposten op. Binnen de kortste keren trekt Gorredijk de aandacht van de media en nieuwsgierige bezoekers.
,,Er kwam hier eens een ufoloog meekijken op een avond waarop niets te zien was”, vertelt Vlietstra. ,,Hij concludeerde al snel dat het massahysterie was, maar dat sloeg nergens op. We wisten heel goed wanneer het een vliegtuig of satelliet was. Maar plotseling zagen we dan een vreemd ding dat een haakse bocht maakte.”
Grote boemerang
En er was nog iets vreemds. ,,Als we iets zagen, vloog er vaak een kwartier ervoor of erna een straaljager door de lucht. Soms wel vijf, of tien. Heel frappant, want die zijn hier anders nooit. De vliegbasis Leeuwarden heeft steeds ontkend dat er straaljagers vlogen en ook dat ze iets op de radar hadden gezien.”
Op 24 februari 1974 heeft Vlietstra zijn meest indrukwekkende ufo-ervaring. Ook dan zijn er straaljagers in de lucht. ,,We stonden met een man of twintig buiten op straat te praten. Ineens komt er vanuit het westen een heel groot, grijs, driehoekig ding overvliegen, slechts 15 of 20 meter boven ons, geruisloos en zonder licht. Het was zeker 10 meter breed. Het had de vorm van een boemerang en een metaalachtige kleur. De verlichting van het dorp scheen er tegenaan. Het zoefde in een paar tellen over ons heen en we stonden allemaal even perplex, zo van: jemig, wat is dit?”
Niet iedereen in Gorredijk verwelkomde de ufo’s. ,,Er was wel enige tweedeling. Sommigen deden het af als onzin”, zegt Haverkamp. ,,De kerken zaten vijftig jaar geleden nog vol en het geloof in de Heer was moeilijk te verenigen met vliegende schotels. Maar wij waren volledig onbevangen. Wij voelden geen druk om iets te willen zien. Er was veel mediabelangstelling, maar geen beïnvloeding.”
Meest intrigerende ufo-zaak
Nergens in Nederland zijn er zoveel ufo-waarnemingen gedaan – door een grote groep mensen, over een lange tijdspanne en steeds in hetzelfde gebied – als in Gorredijk in de eerste drie maanden van 1974, nu vijftig jaar geleden. Dit maakt het (samen met de grote zwarte driehoek die in 1979 door militairen boven vliegbasis Soesterberg werd gezien) de meest intrigerende ufo-zaak van ons land.
Dat beaamt ook theoloog en ufo-kenner Taede Smedes uit Nijmegen. Onlangs verscheen zijn boek De ufo’s van Gorredijk, waarin hij een nauwgezette reconstructie van dag tot dag maakt. Volgens Smedes moeten destijds misschien wel honderden mensen iets van de ufo-golf hebben gezien. ,,Sommigen waren ervan overtuigd dat het buitenaards bezoek betrof, maar de meeste mensen waren er gewoon van onder de indruk.”
Smedes sprak met ooggetuigen en zocht naar documenten, maar het lukte niet om het persoonlijk archief van mavo-leraar Meijer in te zien. ,,Zijn kinderen wilden niet meewerken. Waarom weet ik niet, maar daar zit een bepaalde angst. Hun vader zou door bepaalde instanties onder druk zijn gezet. Meijer kreeg brieven uit het hele land, ook van F16-piloten die een ufo hebben gezien, maar dat niet konden melden bij hun leiding.”
In zijn boek zet Smedes de wildste theorieën over de ufo-golf in Gorredijk op een rij. Hij stuitte ook op het verhaal van een oudere man uit Leeuwarden, die beweert dat hij destijds de Gorredijkers voor de gek hield door een zoeklicht met scherm op de wolken te projecteren.
Dat kan zijn gebeurd, zegt Smedes, maar dat verklaart niet alles. ,,Neem die grote boemerang. Er waren nog geen drones in 1974 en Amerikaanse spionagetoestellen zweefden niet geluidloos over. Hier heeft zich echt iets mysterieus en eigenaardigs afgespeeld in Gorredijk.”
Maar wat precies, blijft ook vijftig jaar later een raadsel. ,,Wat we hebben gezien, is onverklaarbaar”, zegt Willem Vlietstra. ,,En ik zou in mijn leven nog wel graag willen weten wat dat is geweest.”
Verschenen bij het AD online op 20 februari 2024 en een dag later in de papieren krant.
Richard de Boer 