Richard de Boer

LC, 19 april 2022 ★ Bij scheepswerf Talsma in Franeker wordt stevig getimmerd aan zeilschip De Tukker. Schipper Jorne Langelaan wil de 110 jaar oude schoeneraak dit jaar nog in de vaart hebben om producten klimaatneutraal over de Noordzee te vervoeren.

,,We zitten op een kantelpunt”, zegt schipper, botenbouwer en kunstenaar Jorne Langelaan terwijl hij koffiedrinkt in de bovenkantine van scheepswerf Talsma. ,,De brandstofprijzen schieten omhoog, het kabinet zet hoog in op verduurzaming en bedrijven moeten van de rechter hun CO2-uitstoot terugdringen. Dat had je tien jaar geleden allemaal niet kunnen bedenken.” Hij kijkt naar zijn papieren bekertje. ,,Maar de koffie zal toch uit Colombia moeten komen. Je blijft transport nodig hebben.”

Het tij zit mee voor de plannen van de Alkmaarse schipper, die al een kwart eeuw actief is in de zeilende handelsvaart. Met zijn duurzame rederij EcoClipper Coöperatie werkt hij aan de bouw van moderne zeilschepen om klimaatneutraal producten over de wereldzeeën te vervoeren. Om te beginnen over de Noordzee, met lijndiensten tussen Nederlandse en Engelse havens. Voor dat doel ligt het 26 meter lange zeilschip De Tukker nu in Franeker op de werf van Talsma.

Omgebouwd tot charterschip

De Tukker werd in 1912 gebouwd op de Bodeweswerf in Martenshoek als de Harle Tief, een vrachtschip voor de kustvaart. ,,Precies waar wij hem nu weer voor gaan inzetten”, aldus Langelaan. Het schip werd na jaren van onder zeil varen van een motor voorzien, totdat het in 1978 werd gekocht door de Twentse jeugdzorginstelling Jarabee. De jeugdhulpverleners lieten de klipper ombouwen tot het charterschip De Tukker, waarmee zij jarenlang trainingsprojecten organiseerden om probleemjongeren weer op de rails te krijgen.

Sinds het schip in 2012 uit de vaart ging, wisselde het nog een paar keer van eigenaar en leek een bestemming als woonschip het meest voor de hand te liggen. Totdat Langelaan werd getipt door de Harlinger schipper Douwe Popma, die in de begintijd van de jeugdzorgprojecten kapitein aan boord van De Tukker is geweest.

,,Douwe houdt van dit schip en heeft ons ertoe aangezet om het te kopen. Het is ook een heel mooi, bijna museaal schip. Er zitten veel authentieke details in die goed bewaard zijn gebleven. Dat moet in stand gehouden worden voor de toekomst.”

Zware staalconstructies

En zo werd De Tukker begin dit jaar aangekocht door de EcoClipper Coöperatie. Op 1 maart is het schip overgevaren naar de werf van Talsma aan het Van Harinxmakanaal, waar het wordt gerenoveerd wordt met zware staalconstructies. Er komt een dekhuis op met een kombuis en alle rondhouten worden opnieuw opgetuigd.

,,Vorige week is alles wat niet meer goed was onder het vrachtruim er rigoureus uitgesneden”, vertelt Langelaan. Nu ligt er al een splinternieuwe stalen bodem in, waar nog een kiel onder komt. ,,Zo’n kiel geeft extra sterkte en zorgt dat het schip stabieler wordt en een groter lateraal oppervlak heeft.”

De schipper heeft in het verleden meer dan eens zelf boten ontworpen en gebouwd. Zo was hij een van de initiatiefnemers van de bouw van de transatlantische schoenerbrik Tres Hombres, waar hij van 2009 tot 2017 op voer om koffie, cacao en rum uit het Caribisch gebied op te halen. Naar het model van de klipper Noach uit 1857 ontwierp Langelaan de moderne EcoClipper 500, waarvan hij een hele vloot op zee wil brengen.

Het zeewaardig maken van De Tukker financiert hij ondertussen met het uitgeven van certificaten door zijn rederij. Daarvoor zoekt hij investeerders. ,,Mijn rederij heeft de structuur van een coöperatie, want we willen transparant ondernemen. Op dit moment hebben we 150 leden, die door het kopen van certificaten in de vloot investeren. Sinds het begin van dit jaar is er voor meer dan 1,5 ton geïnvesteerd. ”

Bier, kaas en jenever

De Tukker wordt geregistreerd als vrachtschip in het vaargebied van de Noordzee, Ierse Zee en Oostzee. De eerste lijndiensten zullen lopen tussen Nederlandse en Engelse havens om lokale specialiteiten duurzaam te transporteren. ,,We varen dan vooral op Londen, dat is een enorme markt. We brengen klassieke Nederlandse producten als bier- en kaassoorten en jenever. En wat ervoor terugkomt uit Engeland is ook weer bier, cider, wolproducten en cosmetica.”

Er wordt samengewerkt met handelsnetwerken onder zeil als Fair Transport, Raybel Charters en Shipped by Sail. ,,We hebben nu ook al aanvragen uit Portugal om wijn en olijfolie op te halen. En een ladingeigenaar uit Engeland wil producten naar Finland vervoeren.” Behalve vrachten moet De Tukker ook passagiers kunnen overbrengen. ,,Per reis kunnen er twaalf mensen mee de Noordzee over.”

Langelaan zet alle zeilen bij om het schip zo snel mogelijk in de vaart te hebben. ,,Het liefst willen we in juli tijdens de Tall Ships Races vanuit Harlingen beginnen met varen.”

Verschenen in de LC van 19 april 2022. De Tukker is inmiddels in de vaart en zeilde op 10 mei 2023 de haven van Amsterdam uit voor een eerste emissievrije tocht over de Noordzee

---