De Volkskrant, 25 april 2017 ★ Nederlandse mannen zijn met een gemiddelde lichaamslengte van 183,8 cm de langste mensen ter wereld, bevestigen studies keer op keer. Maar de vraag is hoe lang nog, want er lopen geduchte rivalen op de Balkan rond.
Mannen uit de Bosnische regio Herzegovina kunnen zich met een gemiddelde lengte van 183,4 cm prima met de Nederlanders meten. Zij worden geflankeerd door hun naaste buren in Montenegro en Kroatië, die ook boven de 183 cm uitkomen. Dat melden Tsjechische en Montenegrijnse sportwetenschappers in een nieuwe studie, gepubliceerd in Royal Society Open Science.
Dat er in de Dinarische Alpen, die zich uitstrekken over Montenegro, Bosnië-Herzegovina en Kroatië, bijzonder lange mensen wonen, is niets nieuws. Maar niet eerder werden de lengteverschillen zo nauwkeurig in kaart gebracht. Voor dit onderzoek werden zo’n 3.200 jongemannen tussen de 17 en 20 jaar opgemeten. Achter het landelijke gemiddelde van 181 cm blijken grote regionale verschillen schuil te gaan.
De ideale basketballers zijn te vinden in een gordel tussen de steden Trebinje en Livno, waar de lengten rond de 185 cm schommelen. En onder optimale omstandigheden zouden zij volgens de onderzoekers nog veel langer zijn. De groei blijft echter steken doordat het lokale voedsel weinig eiwitten bevat en het welvaartspeil laag is. Hierdoor zijn de Bosniërs in een eeuw slechts 8 centimeter langer geworden, terwijl de Nederlanders in dezelfde tijd ruim 13 centmeter zijn gegroeid. ‘Maar op de elitescholen in Herzegovina zie je jongens van gemiddeld 185 à 186 cm’, zegt Pavel Grasgruber van de Tsjechische Masaryk Universiteit. ‘Dat zegt wel iets over het potentieel.’
Dinarische Alpen
De bijzondere lengten worden volgens Grasgruber vooral door genetische factoren bepaald. De bewoners van de Dinarische Alpen zijn namelijk dragers van een speciaal type mannelijk y-chromosoom. Deze zogenaamde y-haplogroep I-M170 zou afkomstig zijn van rijzige paleolitische jagers die tijdens de laatste IJstijd hun toevlucht zochten in het Kroatische kustgebied. Dezelfde haplogroep komt ook veel voor bij de eveneens lange Scandinaviërs.
Moleculair antropoloog Marijana Petricic van de universiteit van Zagreb reageert zeer terughoudend op de studie, waar verder geen dna-onderzoek aan te pas kwam. ‘Hoe de auteurs in dit artikel genetische factoren interpreteren is wetenschappelijk onaanvaardbaar. Geen enkel onderzoek heeft ooit een y-haplogroep met lichaamslengte in verband gebracht.’
De Groninger socioloog Gert Stulp, die onderzoek deed naar lichaamslengten in Nederland, is milder gestemd. ‘Genetische verschillen kunnen zeker voor een deel de variatie in lichaamslengte verklaren. Maar omgevingsfactoren, zoals hoeveelheid en type voeding, hebben altijd een veel groter effect op lengte dan genen.’
Toch lijkt het Grasgruber het waarschijnlijkst dat de Dinarische bergbewoners hun lengte aan een langbenige voorvader hebben te danken. ‘Het is geen honderd procent betrouwbaar hulpmiddel, maar de samenhang tussen de haplogroep I-M170 en lichaamslengte in Europa kun je nauwelijks toevallig noemen.’
Verschenen bij de Volkskrant op 25 april 2017 en het Nederlands Dagblad op 28 april 2017
Richard de Boer 
Leave a Reply